یکی از جاذبه های تاریخی و فرهنگی کشورمان که از معماری قابل توجهی نیز برخوردارند، کاروانسراها هستند. این میراث ارزشمند که قدمت و جایگاه تاریخی آنها ریشه در زندگی اجتماعی، اقتصاد پویا و سلامت جامعه گذشته دارد دارای کاربردهای متفاوتی بوده اند به طوری که از انها به خانه یا سرای کاروان تعبیر شده و محلی برای اقامت موقت مسافران بوده است.
البته در این میراث ارزشمند در معماری سنتی ایـران از جنبه هـای مختلـف از جملـه گونه شناسی و عناصـر كـالبـدى، شـناخت مصالـح ، طـرح و نقشـه و زمـان سـاخت بنـا، قابـل بررسی و مطالعـه هستند.
نقـش این بناها در مبـادلات تجـاری، پخـش و فـروش تولیـدات و توزیـع درآمدهـا در مناطـق گوناگون فرهنگی، محـل تعامـل و تبـادل فرهنگ هـا و گسترش آداب، رسـوم، سـنت ها و عقاید سیاسـی، محـل اسـتقرار امیـران و حاکمـان طـی سـفر، از اهمیت سوق الجيشـی و نظامـی، به ویـژه رباط هـای مـرزی ، محـل انتشـار و تبـادل اخبـار سیاسی و اقتصـادی شهرها و سـرزمینهای گوناگـون بـوده اسـت.
برخی از گونه شهری آن به کانون مبادله کالا و نوعی مهمان خانه در مشرق زمین نام برده و گونه برون شهری آن را محلی امن برای حفاظت و آسایش کاروانیان عنوان کرده‌اند.
«مژده اشراقی» رییس اداره نظارت بر پروژه های صندوق توسعه و احیای میراث فرهنگی در گفتوگو با صابتا با بیان این که صندوق توسعه و احیای میراث فرهنگی نیز از ظرفیت بسیار خوب کاروانسراها برخوردار است، گفت: ۱۳۴ کاروانسرا و رباط در فهرست جامعه موسسع صندوق توسعه صنایع دستی و فرش دستباف و احیاء و بهره برداری از اماکن فرهنگی قرار دارد.
وی افزود: از این میراث ارزشمند ۱۹ استان که شامل ۳۶ کاروانسرا در فهرست آثار پیشنهادی برای ثبت در یونسکو قرار دارند که در استان آذربایجان شرقی شامل کاروانسراهای یام و گویجه بل، در گیلان شامل تی‌تی، در خراسان شمالی شامل کاروانسرای قلی، در خراسان جنوبی شامل کاروانسرای خان و سرایان است.
این مسئول ادامه داد: البته در دیگر استانها مانند خراسان رضوی کاروانسراهای مزینان، مهر، زعفرانیه، فخرآباد، فخرداوود در استان سمنان کاروانسراهای عباس‌آباد، قصربهرام، میاندشت، آهوان آجری و سنگی و میامی و همینطور در استان اصفهان کاروانسراهای امین‌آباد، مهیار، کوهپایه، گز، مرنجاب و گبرآباد در این فهرست تعبیه شده اند.
وی با اشاره به این که در استان قم کاروانسرای دیرگچین در فهرست پیشنهادی یونسکو قرار دارد، گفت: در استان لرستان کاروانسرای چمشک، در استان خوزستان کاروانسرای افضل شوشتر، در کهکیلویه و بویر احمد کاروانسرای دهدشت، در هرمزگان کاروانسرای بستک و در استان کرمان نیز کاروانسرای گنجعلی‌خان نیز در این فهرست است.
اشراقی در پایان خاطرنشان کرد: در استانهای یزد و بوشهر نیز به ترتیب کاروانسراهای زین‌الدین و برازجان، در استان فارس کاروانسرای ایزدخواست، در کرمانشاه کاروانسرای بیستون، در قزوین کاروانسرای سعدالسلطنه و در همدان نیز کاروانسرای فرسفج و تاج‌آباد قرار دارند.
انتهای پیام
