علی مستوفیان مدیرکل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی استان خراسان شمالی در گفت‌وگو با روابط عمومی صندوق توسعه و احیا گفت: صندوق احیا، ظرفیت ساختاری بسیار مناسب در وزارتخانه است که با نگاه تخصصی و فنی، اقدامات بسیار مثبتی در حوزه حفظ، مرمت و احیای بناهای تاریخی و همچنین در حوزه معماری و اقتصاد فرهنگی بناهای تاریخی انجام داده است.
او افزود: استان خراسان شمالی جزو آخرین تقسیمات کشوری بوده که در شمال شرق کشور قرار دارد و شاید به همین دلیل، کمتر به آن توجه شده است.
او به مزایده اخیر صندوق توسعه و احیا اشاره کرد و گفت: برای اولین بار مقدمات احیای سه اثر تاریخی استان مهیا شده است و مشکلات مربوط به سند و مالکیت و مرمت آن حل شده تا از توجیه اقتصادی و جذابیت لازم را برای سرمایه‌گذار برخوردار شود.
کاروانسرای رباط قِلّی، در انتظار جذب سرمایه‌گذار
مستوفیان به بناهای تاریخی استان خراسان شمالی اشاره کرد و گفت: کاروانسرای رباط قِـلّی که مربوط به دوره تیموری است، در سال گذشته در فهرست ۵۴ کارانسرای ایران، ثبت جهانی شد و مرمت آن با بودجه ملی و استانی انجام شده و هم‌اکنون آماده بهره‌برداری است.
او به مشکلات زیرساختی این بنای تاریخی اشاره کرد و گفت: زیرساخت‌های لازم برای بهره‌برداری از این کاروانسرا شامل دسترسی به آب، برق، گاز و راه را فراهم کرده‌ایم و این بنا اخیرا با همکاری صندوق توسعه و احیا، برای جذب سرمایه‌گذار دارای اهلیت، وارد مزایده شده است.
آیینه‌خانه بجنورد
او به سایر بناهای تاریخی استان اشاره کرد و گفت: اثر فاخر دیگر، آیینه خانه است که در بجنورد قرار دارد و هم اکنون به عنوان موزه آثار خطی استفاده می‌شود. با هدف ارائه خدمات بیشتر به مردم و گردشگران، محوطه اطراف این بنا، تملک و تبدیل به باغ شده و پیشنهاد داده‌ایم در محوطه موزه، خدمات پذیرایی و جمعه‌بازار فرهنگی به مردم ارائه شود.
آتشکده اسپاخو، میراثی بازمانده از عصر ساسانی
مدیر کل میراث فرهنگی خراسان شمالی، تاکید کرد: اثر دیگری نیز به نام آتشکده اسپاخو در ۱۲۰ کیلومتری بجنورد و در حاشیه جاده بجنورد به جنگل گرگان قرار دارد، مرمت این بنای تاریخی مربوط به دوره ساسانی نیز اخیرا توسط یکی از خیران میراث فرهنگی انجام شده است.
او ادامه داد: با برگزاری مزایده در ماه‌های آتی، سرمایه‌گذار بخش خصوصی می‌تواند این بنا را نورپردازی و تجهیز کرده و با نصب تابلوهای راهنمای و سایر امکانات لازم، این بنا را به بهره‌برداری برساند.
این مقام مسئول وزارت میراث فرهنگی افزود: ما برای تسریع در فرایند جذب سرمایه‌گذار، مجوزهای بی‌نام را آماده کرده‌ایم که وقتی برای یک پروژه سرمایه‌گذار مشخص شد، او را در گیر بوروکراسی اداری نکنیم.
تبدیل آتشکده اسپاخو به سایت-موزه با هتل پنج ستاره
مستوفیان اضافه کرد: برای آتشکده اسپاخو نیز فرایند صدور مجوز بی‌نام انجام شده و پیشنهاد ما، کاربری موزه به همراه مجموعه خدمات تفریحی و فرهنگی و اقامتی با مجوز هتل پنج ستاره در فاصله پنج کیلومتری است که در کنار آن امکانات و خدمات رفاهی نیز به مسافران و گردشگران ارائه شود و برای سرمایه‌گذار توجیه اقتصادی داشته باشد، چون خود آتشکده معماری بی نظیری دارد، کاربری سایت-موزه برای آن انتخاب شده است.
مدیر کل میراث فرهنگی استان خراسان شمالی تاکید کرد: ما این سه بنای تاریخی را به کمک صندوق توسعه و احیا وارد مزایده می‌کنیم و در آینده این فرصت وجود دارد که برای سایر بناها نیز از طریق صندوق، سرمایه‌گذار جذب کنیم.
او به آثار تاریخی دیگری استان اشاره کرد و ادامه داد: شهر بالقیس که مقام معظم رهبری نیز در سفر به استان در صحبت‌هایشان آن را مطرح کردند، یک ارگ تاریخی نفیس است که در اسفراین قرار دارد. سایت تاریخی ریوی، نیز مربوط به دوره هخامنشی است که مطالعات و کاوش‌های بین‌المللی طی ده سال در آن به کمک باستان‌شناسان آلمانی انجام شده است. و آثار بسیار دیگری در این استان واقع است که اگر سه بنای گفته شده به کمک صندوق احیا شود، آثار مدیریتی و اقتصادی آن شرایط را برای احیای سایر آثار فراهم می‌کند.
او به تبدیل شدن استان خراسان به سه استان در آخرین تقسیمات کشوری اشاره کرد و افزود:این مسئله باعث شده که سطح امکانات استان، بسیار محدود باشد و همین محدودیت ما را بر آن داشته که در اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان، بیشتر تلاش خود را به توسعه زیرساخت‌های زیربنایی استان معطوف کنیم.
مستوفیان همچنین گفت: اولویت ما پیگیری راه‌اندازی و تاسیس فرودگاه برای پرواز، خط آهن برای ورود قطار به استان و ساخت جاده‌های مناسب برای گردشگران است، هنوز جاده مرکز استان به استان گلستان، جاده‌ای دو طرفه است است و این موضوع تاثیر زیادی بر کاهش ورود گردشگران به استان گذاشته است.
او ادامه داد: با توجه به اینکه استان ما، بین دو منطقه گردشگری متفاوت کشور قرار دارد، یعنی خراسان شمالی بین مشهد به عنوان یک مقصد محبوب گردشگری زیارتی و شمال کشور به عنوان مقصد گردشگری سیاحتی طبیعی شامل جنگل و دریا، قرار دارد، ما در طرح آمایش سرزمین استان، برنامه‌ریزی کرده‌ایم که این استان را به یک مقصد گردشگری تبدیل کنیم و بین این دو قطب گردشگری، فعال‌تر عمل کنیم.
ماندگاری مسافران را افزایش داده‌ایم
وی اضافه کرد: ما در نوروز ۱۴۰۲ با معرفی آثار تاریخی در نمایشگاه‌ها به همراه برنامه‌های مختلفی که برای معرفی بناهای استان داشتیم، استان ششم در بحث افزایش ماندگاری مسافران شدیم و این اولین بار بود که اتفاق افتاد.
مستوفیان اظهار داشت: ما علی رغم نبود فرودگاه، راه‌آهن و دوطرفه بودن جاده‌های اصلی، در خیلی زمینه‌ها پیشرو بوده‌ایم، هم از سایت‌های تاریخی غنی‌ای برخورداریم هم در بحث جذب و ماندگاری گردشگر و همچنین کاوش‌های باستان‌شناسی دستاوردهای خوبی داشته‌ایم.
مدیر کل میراث فرهنگی خراسان شمالی ادامه داد: استان ما با برخورداری از سایت تاریخی متعدد از قبیل سایت هشت هزارساله چَلو (کار مشترک با باستان‌شناسان ایتالیایی)، سایت ریوی، تپه نادری شیروان (کار مشترک با باستان‌شناسان چینی و اتریشی) و مواردی از این دست، ظرفیت‌های زیادی برای جذب گردشگر دارد.
خراسانی شمالی، مقصد میانی مسافران مشهد و شمال
او افزود: تحلیل آمار دریافت شده از دستگاه‌های ترددشمار وزارت راه طی سال ۱۴۰۲، ماندگاری بیش از دو روزِ مسافران در این استان را نشان می‌دهد و این استان این ظرفیت را دارد که به یک مقصد میانی تبدیل شود.
ما در ستاد خدمات سفر کشور که با حضور رئیس جمهور برگزار شد، موضوع زیرساخت‌های زیربنایی استان را در سطح ملی مطرح کرده‌ایم، و با مکاتباتی که در سطح ملی و با زیر راه و شهرسازی داشته‌ایم، امروز می‌توانیم اعلام کنیم که موضوع راه و جاده ما تا یکسال آینده حل می‌شود.
او ادامه داد: سرپرست سازمان هواپیمایی کشوری چند روز پیش اعلام کرد که فرودگاه بجنورد هیچ مشکلی ندارد و به زودی افتتاح می‌شود و پروازهای بجنورد به تهران راه‌اندازی می‌شود. ما تقاضای ظرفیت پروازی هر روزه به تهران را داشته‌ایم و پیگیر آن هستیم.
وی افزود: در زمینه تامین فاینانس برای خط‌آهن نیز نمایندگان استان در مجلس، در حال پیگیری و مذاکره با راه‌آهن کشوری هستند. اولویت ما در توسعه زیرساخت‌های گردشگری استان، اول جاده، دوم فرودگاه و سوم توسعه خط آهن است.
احیای بناهای استان ادامه دارد
مستوفیان ابراز امیدواری کرد:ما با تعاملات مثبتی که با صندوق احیا داریم، امیدواریم که در آینده بناهای بیشتری را وارد چرخه احیا کنیم. پس از احیای این سه بنای اخیر، در بازه زمانی یک تا دوسال، هفت بنای دیگر را نیز به کمک صندوق وارد فرایند مزایده و جذب سرمایه‌گذار می‌کنیم.
این مدیر استانی افزود: اگر چه استان خراسان شمالی، دارای محوطه‌های باستانی هشت هزارساله است، اما به دلیل جنگ‌ها و یورش‌های پیاپی، بیشتر شهرهای آن در طول تاریخ از بین رفته‌اند و شهرهای فعلی، عموما شهرهای جدید هستند.
او ادامه داد: شهر بجنورد، شهری قاجاری است و از همین رو دارای بافت تاریخی به صورت پهنه نیست و احیای بناها در این استان عموما به صورت تک بنا و تک تپه است که برای رفع معضل حاشیه نشینی در اطراف از ظرفیت شهرداری ها و سازمان بازآفرینی شهری وزارت راه استفاده کرده‌ایم.
توسعه گردشگری با نگاه جذب گردشگران ترکمنستان
مستوفیان گفت: به دلیل قرابت‌های فرهنگی که بین مردم استان خراسان شمالی با مردم ترکمنستان خصوصا استان آخال وجود دارد، ما مشکل مرزی و امنیتی نداشته‌ایم. ترکمن‌ها در این سو و آن سوی مرز، دارای روابط خویشاوندی بوده و رفت‌وآمد دارند.
او افزود: ما برای توسعه فعالیت خود، مطالعات اقتصاد مرزی انجام داده‌ایم، تفاهم نامه همکاری مشترک با استان آخال امضا کرده‌ایم و زمینه‌های همکاری فرهنگی و اقتصادی و اجتماعی مشترک خصوصا در زمینه موسیقی، فرض، قالیچه ترکمن، کُشتی ترکمن، میراث ناملموس مشترک داریم.
امید به بازگشایی مرز پُرسِه‌سو
وی ادامه داد: ما پیگیری‌های لازم را برای بازگشایی مرز پُرسِه‌سو انجام داده‌ایم و امیدواریم با تصمیم‌گیری در سطح ملی و بازگشایی این مرز، شاهد رونق بیشتر اقتصاد و میراث فرهنگی استان باشیم و جشنواره‌های فرهنگی نشاط‌آور که مورد تایید وزیر محترم هم هست را نیز برگزار کنیم چراکه حوزه فرش و اسب دو حوزه مهم مشترک ما با کشور ترکمنستان است.
تاسیس پارک صلح و دوستی مرزی در منطقه مرزی کُپّه‌داغ
این مدیر استانی افزود: پیشنهاد تاسیس پارک صلح و دوستی مرزی در منطقه مرزی کُپّه‌داغ را نیز مطرح کرده ایم، این منطقه یک زیست کره ثبت جهانی است که پیشنهاد آن به حوزه بین الملل وزارت ارسال کرده‌ایم.
جاذبه‌های گردشگری خراسان شمالی؛ از کورس اسب‌دوانی تا چوگان
موضوعاتی از قبیل فرش، مسابقات اسب کورس و زیبایی اسب خصوصا در مسابقات بهاره و پاییزه گنبد، کُشتی ترکمن، و اکوتوریسم و گردشگری سلامت خصوصا بیمارستان های ما در استان، از موضوعاتی است که ظرفیت جذب گردشگر داخلی و خارجی را دارد.
