۱۵ مهر ماه، به نام «روز روستا» نامگذاری شده است. روستا يك واحد همگن طبيعي، اجتماعي، اقتصادي، فرهنگي و كالبدي است که جایگاه ویژه ای در تاریخ و تمدن هر سرزمینی داشته است. توسعه و عمران روستایی در چند دهه اخیر همواره یکی از دغدغه های اصلی توسعه در ایران و اکثر کشورهای در حال توسعه بوده است؛ با این حال نگاه تک بعدی به توسعه روستایی در الگوهای ارائه شده در دهه های گذشته، منجر به تجربه های ناموفق در دستیابی به این مهم شد. از این رو امروزه توسعه روستائی تلاشی فراگیر است که به محدوده یک بخش خلاصه نمی‌شود و همه بخش ها و زمینه های فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی، فیزیکی و … را در بر می گیرد.
از جمله حوزه هایی که به ویژه در سال های اخیر توجه ویژه ای به آن شده است، گردشگری و توسعه روستایی است و احیاء مواریث فرهنگی و تاریخی روستاها به عنوان عامل محرک توسعه، ابعاد فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی و حتی امنیتی و سیاسی روستاها را می تواند تحت تاثیر قرار داده و منجر به پویایی و حیات دوباره در این سکونت گاه های بشری شود.
در کنار احیا مواریث تاریخی و فرهنگی، امروزه گردشگری روستایی در بسیاری از کشورها رو به توسعه گذاشته و روز به روز بر اهمیت آن افزوده می شود. در واقع دیگر کشاورزی بعنوان محور اصلی اقتصاد روستا محسوب نمی شود، لذا شناخت و استفاده از قابلیت های دیگر روستاها از جمله قابلیت های گردشگری در برخی از روستاها به بهبود وضعیت اقتصادی، اجتماعی و… کمک می کند. از همین روست که ثابت شده که گردشگری برای بسیاری از جوامع روستایی به عنوان یک حلقه نجات محسوب می‌شود.
بنابراین هماطور که کاروانسراها نقش داد و ستاد و رونق اقتصادی را برای روستاها و سکونت گاهها داشتند، اکنون نیز توجه به «احیا مواریث فرهنگی و تاریخی» و «توسعه گردشگری» در روستاها برای احیاء روستاها و بالتبع توسعه پایدار کشور امری ضروری است.
توجه به این حوزه ها در واقع استفاده از فرصت های درونی روستاها و بالفعل کردن آنهاست. به گونه ای که توسعه همه جانبه، مستمر، درونزا، توانمندساز، تحول آفرين، باورآفرين، رشد دهنده و متکي بر مشارکت و خود باوري روستائيان را در پی خواهد داشت.
صندوق توسعه صنایع دستی و فرش دستباف و احیاء و بهره برداری از اماکن تاریخی و فرهنگی به استناد بند ز ماده ۱۱۴ قانون برنامه چهارم توسعه به منظور تعیین و اعطای کاربری و بهره‌برداری مناسب و خردمندانه از بناها و اماکن تاریخی در سال ۱۳۸۴ تشکیل و در سال ۱۳۹۶ وظایف حمایت، توسعه و ترویج صنایع دستی و فرش دستباف به وظایف پیش گفته الحاق شد، یکی از اولویت ها و ماموریت های اصلی خود را بهره‌گیری از ظرفیت نهادهای محلی و سازمان‌های مردم نهاد برای حفظ و احیای بناهای ارزشمند تاریخی واقع در روستاها، توسعه و ترویج و جهش در تولید و عرضه صنایع دستی و محصولات روستایی، ایجاد زیرساخت لازم جهت توسعه گردشگری و بوم گردی در روستاهای دارای بنای تاریخی و جلب مشارکت نهادها و جوامع محلی برای بهره برداری هر چه بیشتر از ظرفیت های منطقه ای قرار داد.
یکی از مهمترین اقدامات در این راستا، انعقاد تفاهم نامه چهارجانبه فیمابین صندوق توسعه و احیاء، معاونت توسعه روستایی و مناطق محروم ریاست جمهوری، سازمان شهرداری‌ها و دهیاری‌های کشور، و بنیاد مسکن انقلاب اسلامی در سال گذشته بود که تا امروز نتایج و دستاوردهای خوبی داشته است.
ماه گذشته نیز نشست دوجانبه ای میان معاون توسعه روستایی و مناطق محروم ریاست جمهوری دکتر سید امیر حسین مدنی و مدیرعامل صندوق توسعه و احیاء مهندس هادی میرزائی با موضوع راهکارهای عملیاتی شدن حمایت از طرح های مرمت، احیاء و بهره‌برداری از بناهای تاریخی واقع در مناطق روستایی و تغییر کاربری این بناها برگزار شد.
همکاری مشترک در زمینه حمایت از طرح مرمت، احیاء و بهره‌برداری از بناهای تاریخی واقع در مناطق روستایی و تعیین کاربری بناهای تاریخی روستایی در راستای سیاست‌های توسعه اقتصادی و اشتغال‌زایی روستایی به‌منظور بهره‌برداری بهینه از ظرفیت‌های محلی، ایجاد هم‌افزایی و تعامل بین دستگاه‌های مربوطه و تعریف کاربری جدید برای بناهای تاریخی از جمله محورهای گفت و گوی طرفین بود.
در این نشست معاون توسعه روستایی و مناطق محروم ریاست جمهوری بر نقش مهم صندوق توسعه و احیاء در توسعه پایدار روستایی از طریق احیا بناهای تاریخی و بهره برداری خردمندانه با استفاده از ظرفیت سرمایه گذاری بخش خصوصی تاکید کرد.
مدیرعامل صندوق توسعه و احیاء نیز با قدردانی از همراهی معاونت توسعه روستایی برای احیا مواریث تاریخی روستایی و آرزوی موفقیت در این مسیر، بر توسعه همکاری دوجانبه تاکید کرد.
تا سال ۹۸ تنها ۸ بنای تاریخی روستایی به بخش خصوصی واگذار شده بود که شامل ۱۳ درصد کل واگذاری ها می شد. این در حالی است که در دو سال گذشته ۱۵ بنای تاریخی روستایی به بخش خصوصی واگذار شد ( معادل ۲۴ درصد کل واگذاری ها) که ۱۰ بنای آن بعد از امضای تفاهم نامه بوده و نشان از رشد دو برابری واگذاری ها نسبت به قبل دارد.
تا سال ۹۸ حدود ۱۲ میلیارد تومان سرمایه برای مرمت و احیاء بناهای تاریخی روستایی جذب شده بود که معادل ۱۳ درصد کل سرمایه جذب شده است اما این میزان در ۲ سال گذشته با رشد حدود سه برابری به عدد ۶۳ میلیارد تومان (معادل ۳۶ درصد کل سرمایه جذب شده) رسید.
سال ۹۹ در مجموع بالغ بر ۱۵۵ میلیارد تومان سرمایه برای مرمت و احیاء بناهای تاریخی توسط صندوق احیاء جذب شده است که بیش از ۴۹ میلیارد تومان متعلق به بناهای تاریخی روستایی است و حدود ۳۱ درصد کل سرمایه جذب شده را شامل می شود.
شایان ذکر است بر اساس آخرین سرشماری وضعیت سکونت جمعیت در مناطق شهری و روستایی، حدود ۲۶ درصد از جمعیت کشور در مناطق روستایی ساکن هستند که سهم سرمایه جذب شده برای مرمت و احیاء بناهای تاریخی روستایی نشان می دهد صندوق احیاء عملکرد موفقی برای هدایت سرمایه ها به این بخش داشته است.
آنگونه که مقام معظم رهبری فرموده اند:« اگر بخواهيم كشورمان به طور نسبي به استغنا و خودكفايي و بي‌نيازي از ديگران نايل شود، بايد در روستاها سرمايه گذاري كنيم» و بر همه مسئولان تاکید کرده اند که «این مساله را جدی بگیرند»، صندوق توسعه و احیاء نیز به سهم خود، گام های جدی و زیربنایی در این حوزه برداشته است و توانسته است بخش مهمی از سرمایه گذاری کشور را به سمت روستا ها هدایت کند که امید می رود طی سال های آتی شاهد به ثمر نشستن بذرهای کاشته شده در این سال ها باشیم. چرا که معتقدیم احیاء روستاها، احیاء کشور در تمامی ابعاد را در پی خواهد داشت.
این روز را به همه روستائیان عزیز که سرمایه های بی بدیل تاریخ و فرهنگ این کشور هستند تبریک می گوییم و خداوند متعال را سپاسگزاریم که توفیق خدمت به این قشر همیشه زحمتکش را به ما عطا کرده است.
