مدیر پروژه بناهای تاریخی صندوق توسعه صنایع دستی و فرش دستباف و احیا و بهره‌برداری از بناهای تاریخی در یزد با بیان این که تخریب‌های رخ داده صرفا به واسطه جریان سیل نبودند، گفت: خسارات بناهای تاریخی و خانه‌های موجود در بافت‌های مختلف تاریخی محصول سال‌ها بی‌توجهی، ساکن نبودن در بنا و استفاده از مصالح غیربومی است و بنایی که میتواند مانند سابق سالهای سال محل سکونت و زندگی مردم باشد با کاهش مقاومت در سیل اسیب دیده است.
«عاطفه نیکوگفتار»، با بیان این که تجربه به ما ثابت کرد که بناهایی که مورد استفاده بودند مانند خانه حظیره‌ای و خانه حیرانی کمتر در سیل یزد دچار آسیب شدند، گفت: بناهایی که دارای زیست و حیات بودند و حتی کارگاه‌هایی که می‌دانستند سیل قرار است اتفاق بیفتد، برای مقابله با سیل آمادگی کسب کردند به طوری که کمترین آسیب را متحمل شدند.
وی با اشاره به این که آمادگی برای مقابله با سیل درصد آسیب دیدگی این بناها را به میزان قابل توجهی کاهش داده است، گفت: همواره سکونت باعث نجات بافت می‌شده است حتی کارگاه‌هایی که درگیر سیل شدند هم کمتر دچار آسیب شدند مانند کارگاه چرخاب و خانه کازرونی و … همگی با توجه به تجربه قبلی بارش‌های فراوان و خسارتهایی که به خشت‌ها وارد شد، آماده شدند.
وی در خصوص بافت‌های قدیم که دچار آسیب شده بودند، تصریح کرد: علاوه بر سکونت و پایش مداوم بافت، ساختار سنتی و استفاده از مصالح بومی و مصالحی که متعلق به آن منطقه است منجر شده تا برخی از خانه‌ها در حریم بافت جهانی و سایر بافت‌های مجاور دچار آسیب شوند نکته‌ای که متاسفانه در ساخت و سازهای گذشته مورد توجه جدی نبود به طوری که مصالح غیربومی به طور غیراصولی در ساخت و ساز بناها به کار رفتند.
این کارشناس حوزه مرمت و احیا با بیان این که برخی از مصالح غیربومی با شرایط اقلیمی یزد همخوانی ندارند، گفت: در ظاهر یزد بارندگی چندانی در طول سال ندارد اما قنواتی با آب‌های زیرزمینی دارد و استفاده از مصالح ناهمگون موجب شده تا دچار مداخله نادرست شویم به طوری که مثلا با استفاده از بیمان در بندکشی‌ها و به عنوان مصالح، تنفس بنا را محددو و متوقف کردیم.
وی افزود: در طول ساخت و ساز بنا، با حجم عظیم روطوبت روبرو می‌شویم رطوبتی که محلی برای تخلیه شدن ندارد لذا استفاده از این مصالح به سازه آسیب می‌رساند و سازه در مقابل باران و سیل دچار آسیب می‌شود.
نیکو گفتار با بیان این که جریان هوا را در بنا کور کرده و زیست اصیل یک منطقه را دچار آسیب می‌کنیم، گفت: بنایی که میتواند مانند سابق سالهای سال محل سکونت و زندگی مردم باشد با کاهش استانه تحمل و مقاومت، دچار آسیب جدی می‌شود و از بین می‌رود.
وی با بیان این که باران‌های خیلی شدید هم در تجربه ما وجود دارد، گفت: بنای تاریخی با پایش مداوم میتواند مرتب و همسازی سازی شود و در مقابل اسیبهایی همچون سیل مقاومت کند مثلا در گذشته مرتب کاهگل های پشت بام جمع اوری میشدند و از نو روی بنا را کاهگل میکردند از طرفی روی کاهگل‌ها را نمک می‌ریختند و می‌کوبیدند پس باید توجه داشت که این تخریب‌ها محصول سال‌ها بی‌توجهی، ساکن نبودن در بنا و استفاده از مصالح غیربومی است و به یکباره و به واسطه صرفا سیل اتفاق نیفتاده است.
مدیر پروژه بناهای تاریخی صندوق حفظ و احیا در یزد با تاکید بر این که کاهش خسارات و اسیب‌ها با افزایش آگاهی جمعی از فضای سکونت ممکن بود، گفت: ثبت جهانی یزد منجر به نشان دادن و مهم تر شدن بافت تاریخی در نگاه مردم شد و این غنیمت بزرگ را شناختیم اما آیا در خصوص محافظت و نگهداری از ان اقدامی کردیم و راهکارهای حفاظت را به مردم نشان دادیم؟
وی یادآور شد: همه ویژگی‌های فرهنگی، اقلیمی، ساختارهای بومی منطقه و … پس از ثبت جهانی و سرعتی که در رشد اقتصادی این منطقه داشت کمرنگ شد و صرفا به سمت بهره برداری اقتصادی حرکت کردیم و دغدغه مشابهی را که در هنگام سکونت در بناهای تاریخی وجود دارد را نداشتیم و باید برای تقویت این دغدغه در راستای حفاظت از میراث فرهنگی بکوشیم.
منبع: ماهنامه پرگار
انتهای پیام
