به گزارش صابتا، برزین ضرغامی، مدیرعامل صندوق توسعه و احیای میراث فرهنگی، در رویداد معرفی طرح‌های مرمت و احیای بناهای تاریخی که امروز، دوشنبه اول اردیبهشت ۱۴۰۴، در عمارت مسعودیه برگزار شد، از برگزاری جایزه‌ای منطقه‌ای در حوزه تمدنی ایران فرهنگی خبر داد.
ضرغامی در این نشست گفت: «این جایزه در سه بخش برترین طرح مرمت، برترین بهره‌برداری، و برترین صنایع‌دستی و فرش برگزار می‌شود. علاوه بر ایران، این رویداد پذیرای آثار و طرح‌هایی از کشورهای آسیای میانه نیز خواهد بود که در قلمرو فرهنگی ایران بزرگ قرار دارند».
او ادامه داد: «نشست امروز که به‌صورت مشترک با پژوهشگاه برگزار می‌شود، حاصل جلسات ما با آقای زارعی، رئیس پژوهشگاه است. در این جلسات، به موضوعات مختلفی رسیدیم که قابلیت اجرای مشترک بین صندوق و پژوهشگاه را دارند. همین موضوعات مبنای تشکیل این نشست و امضای تفاهم‌نامه همکاری شدند».
ضرغامی افزود: «یکی از اقدامات مهم ما در صندوق، تمرکز بر بناهای تاریخی استان‌هاست. زمانی که بنایی وارد چرخه احیا می‌شود، باید آن را در مرکز توجه گروه‌های اجتماعی قرار دهیم و از مشارکت آنان در مرمت و احیای این بناها بهره ببریم».
او تأکید کرد: «در نظر داریم با همکاری پژوهشگاه، ادارات استانی و دانشگاه‌ها، بناهای تاریخی را از مهجوریت خارج کنیم، آنها را در دل جامعه معرفی کنیم و در روند احیای‌شان از ظرفیت گروه‌های مختلف اجتماعی استفاده نماییم».
احیای بناهای تاریخی را به دغدغه‌ای عمومی تبدیل کنیم
ضرغامی با اشاره به مطرح‌نشدن اهمیت بناهای تاریخی در افکار عمومی، افزود: «اهمیت احیای این بناها هنوز به دغدغه‌ای عمومی در جامعه تبدیل نشده است. ما می‌خواهیم این موضوع را به یک مسئله اجتماعی بدل کنیم»
او گفت: «صندوق توسعه و احیا سالانه تعداد زیادی از بناها را مرمت و احیا می‌کند. اکنون، در همکاری با پژوهشگاه میراث فرهنگی، قصد داریم یک جایزه سالانه برای معرفی برترین طرح مرمت برگزار کنیم».
وی اضافه کرد: «مصمم هستیم تا پایان سال، این جایزه را در سراسر قلمرو جغرافیای فرهنگی ایران، از جمله کشورهای آسیای میانه، برگزار کنیم».
ضرغامی همچنین ابراز امیدواری کرد: «این نشست‌ها ادامه‌دار باشد و تجربه موفقی از همکاری میان صندوق و پژوهشگاه در قالب سلسله نشست‌های تخصصی شکل بگیرد.».
در عرصه میراث فرهنگی، نمره ۱۹ هم مردود است
محمدابراهیم زارعی، رئیس پژوهشگاه میراث فرهنگی، در این نشست گفت: «پژوهش در عرصه میراث فرهنگی تنها محدود به مرمت و احیای بناها نیست، بلکه شامل حوزه‌های مهمی همچون فرش و صنایع‌دستی نیز می‌شود»
او افزود: «در آثار معماری ایرانی همچون مساجد و کاخ‌ها، نام معماران با نهایت تواضع ثبت شده است؛ مثلاً عباراتی مانند “عبدِ حقیرِ فقیر، شعبان معمار” دیده می‌شود. اما در حوزه فرش و صنایع‌دستی، نام هنرمندان سازنده و بافنده مشخص نیست و ما در این زمینه نیازمند پژوهش و شناخت بیشتر هستیم».
زارعی ادامه داد: «خوشحالم که عنوان فرش به حوزه فعالیت صندوق اضافه شده و امروز می‌توانیم در کنار آن، فعالیت‌های پژوهشی مشترکی انجام دهیم».
او با اشاره به حساسیت بالای کار در حوزه میراث فرهنگی گفت: «مرمت بنای تاریخی مانند درمان بیمار است و همان‌طور که خطای پزشک به مرگ بیمار منجر می‌شود، کوچک‌ترین اشتباه در مرمت، می‌تواند منجر به نابودی یک اثر ملی شود».
زارعی تأکید کرد: «در این عرصه، نمره ۱۹ هم مردود است. تنها نمره قابل‌قبول، نمره ۲۰ است».
وی افزود: «۹۰ درصد فرآیند مرمت به پژوهش مربوط است و تنها ۱۰ درصد به مداخله عملی اختصاص دارد».
او درباره واگذاری بناهای تاریخی گفت: «بهره‌بردار و مرمت‌گر بنا باید کسی باشد که به آن عشق بورزد. اولویت او باید حفظ اثر باشد، نه منافع اقتصادی».
زارعی تصریح کرد: «بناهای تاریخی عصاره فرهنگ و تمدن ملت‌ها هستند. حتی بنایی مانند عمارت مسعودیه که برای یک حاکم ستمگر ساخته شده، توسط استادکاران ایرانی خلق شده و امروز وظیفه ما حفاظت از آن است».
وی افزود: «جایزه‌ای که مطرح شد، در سه زمینه برگزار می‌شود: مرمت و احیای کالبدی، بهره‌برداری و مدیریت فرهنگی، و صنایع‌دستی و فرش دستباف»و
زارعی در پایان گفت: «این جایزه را “ققنوس” نامیده‌ایم، چرا که ایران همواره پس از شکست، مانند ققنوس از خاکستر برخاسته است. تاریخ گواهی می‌دهد که فرهنگ ایرانی در برابر همه مهاجمان پابرجا مانده؛ از اسکندر گرفته تا عباسیان و مغولان. فرهنگ ایرانی همیشه پیروز و ماندگار است».
حفاظت از بناها، یک اصل تعطیل‌ناپذیر است
احمد محیط طباطبایی، رئیس ایکوم ایران، در این نشست گفت: «میراث فرهنگی سه رکن اساسی دارد: پژوهش و شناخت، حفاظت، و معرفی. امروزه، متأسفانه بخش معرفی و تعامل با مردم فعال نیست. این سه رکن در عمل از هم جدایی‌ناپذیرند».
او ادامه داد: «حفاظت از بناها، اصلی تعطیل‌ناپذیر در عرصه میراث فرهنگی است. تمام فعالیت‌ها باید نهایتاً به حفاظت بینجامد»
وی افزود: «در حوزه میراث فرهنگی، از دست‌رفتن یک اثر، جبران‌ناپذیر است. پژوهش می‌تواند مانع این نوع خسارات شود».
رئیس ایکوم ایران گفت: «بناهای ما در سه دسته جای می‌گیرند؛ دسته‌ای که باید صرفاً حفظ و نگهداری شوند و امکان تعریف کاربری جدید برای آنها وجود ندارد، دسته‌ای که قابلیت مرمت، معاصرسازی و باززنده‌سازی دارند، و دسته‌ای دیگر که می‌توان برای آنها کاربری‌هایی چون مدرسه یا اقامتگاه در نظر گرفت».
او تأکید کرد: «در مرمت و واگذاری، باید شأن تاریخی بنا حفظ شود و برای آن کاربری متناسب تعریف شود»
در این رویداد، تفاهم‌نامه همکاری مشترک میان صندوق توسعه و احیا و پژوهشگاه میراث فرهنگی به امضا رسید. در ادامه این جلسه نیز، طرح مرمت و احیای خانه باقری‌های گرگان توسط مریم طبائیان و طرح مرمت و احیای حمام تنکابنی قزوین توسط پوریا عباسی، مشاور طرح مرمت، ارائه و بررسی شد.
