خانه تاریخی سرهنگ ایرج که با شماره ۱۳۸۵۷ در فهرست آثار ملي ثبت شده، ۱۶۵۰ مترمربع عرصه و ۹۰۰ مترمربع اعیان دارد و کاربری گذشته بنا نیز اقامتی – اداری با تعداد ۵۰ اتاق بوده است. کاربری مصوب این بنا نیز در حال حاضر کاربری فرهنگی هنری، پذیرایی در نظر گرفته شده است.
بنای قدیمی و بسیار ارزشمند خانه ایرج در محله پامنار یکی از ارزشمندترین ساختمان‌های موجود منطقه است و با توجه به ارزش معماری فراوان خانه و نگاه به این نکته که ابنیه مهمی همانند خانه موجود در هنگام نقشه برداری گروه مهندس عبدالغفار لحاظ می‌شده می‌توان گفت این بنا در آن زمان ساخته نشده بود اما با توجه به بررسی‌های تاریخی انجام شده در منطقه حداقل قدمت پیش بینی شده برای بنا ۹۰ سال است و به احتمال فراوان تاریخ ساخت بنا در طی سال‌های ۱۲۸۵ تا ۱۲۹۰ شمسی بوده است.
مالک اولیه بنا و همچنین معمار و سازنده بنا مشخص نیست اما این مجموعه طبق اسناد ارائه شده از سال ۱۳۱۵ تا ۱۳۷۰ به مدت ۶۰ سال در اختیار سرهنگ ایرج از افسران با تجربه و خوشنام دوران پهلوی اول و دوم و خانواده و ورثه وی بود.
با توجه به بررسی‌های به عمل آمده و نوع معماری و سبک آن، تعلق بنا به دوره قاجار حتمی و قطعی است.
این عمارت که در اصل به صورت یک مجموعه کامل از معماری قاجاری می‌توان آن‌را مورد بررسی قرار داد از چند بخش اصلی تشکیل شده است. فضاهایی همچون بخش ورودی، حیاط اصلی، عمارت اصلی، بخش خدمه، حیاط دوم و عمارت موجود در حیاط دوم که در مجموع با ترکیب این عناصر مجموعه فعلی شکل می‌گیرد.
مجموعه تاریخی ایرج یکی از نمونه‌های کامل معماری است. این فضاها که احتمالا با ساختار اولیه خود یعنی مجموعه خانه‌های میرزا آقاخان ارتباط منطقی را دنبال نموده‌اند و با همان عنوان مجموعه خانه در فضایی جدید شکل گرفته‌اند. به هر شکل نوع معماری مجموعه نه به طور کامل درونگرا و نه به طور کامل برونگراست. این اثر به دلیل زمان ساخت که مطابق اواخر دوره قاجار است به نوعی در مرحله‌ای است که هم به درون خانه و هم به بخش بیرونی توجه می‌کردند.
تزئینات بنا به سه دسته قابل تقسیم است که در دسته اول تزئینات گچی قرار دارد که این تزئینات به شکل گچبری در تمامی بخش‌های بنا قابل رویت است و از نمای بیرونی ورودی کوچه تا درون اتاق‌ها این شکل تزئین دیده می‌شود.
ورودی بنا قبل از بخش هشتی دارای یک فضای تقسیم است و این فضا دارای یک ورودی با طاق نیم دایره است که در سرتاسر قوس طاق گچبری‌های زیبای گل و برگ دیده می‌شود. در بخش حیاط اول نیز ایوانی با همین نوع تزئینات بر روی ستون‌های قاشقی شده گچی در سر ستون‌ها وجود دارد.
دسته دوم تزئینات آجری است به طوری که این نوع تزئینات در کل مجموعه به صورت پراکنده وجود دارد. به غیر از آجرچینی بسیار منظم و زیبای بدنه‌های مختلف حیاط و ساختمان‌ها می‌توان از لبه کاری و قطاربندی لبه بام که به صورت یک در میان با کاشی لعابدار چیده شده نام برد. در فضای تقسیم مقابل ورودی و سقف هشتی نیز آجرچین را شاهدیم.
تزئینات کاشیکاری نیز در دسته سوم جای دارد که از این نوع تزئین زیاد استفاده نشده است البته در کف اطاق‌های عمارت اصلی بخشی از کاشیکاری قدیمی مجموعه وجود دارد.
گفتنی است؛ تمام مراحل برگزاری مزایده از دریافت اسناد مزایده تا ارائه پیشنهاد مزایده‌گران و همچنین کمیته فنی و بازرگانی در زمان بازگشایی پاکت‌ها، از طریق درگاه سامانه تدارکات الکترونیکی دولت (ستاد) به آدرس www.setadiran.ir انجام خواهد شد.
انتهای پیام
