اردکان سرزمینی است که بادگیرهای خانه‌های سنتی آن یک طرفه است و نظم و زیبایی آن چشم مردم و گردشگران را می‌نوازد و یکی از شهرستان‌های یزد با معماری سنتی منحصر بفرد و خانه‌هایی دارای بادگیرهای بلند و بعضا عریض است.
اردکان سرزمینی کویری که به علت تعدد جاذبه‌های متعدد گردشگری و میراث فرهنگی، طرفداران بسیار زیادی هم دارد.یکی از جاذبه‌های این شهر خانه‌های سنتی با بادگیرهایی یک طرفه است، بادگیرهایی که از یک سو نما دارند و از سوی دیگر بسیار ساده هستند و نظم و جلوه خاصی به بافت تاریخی داده‌اند.
ساخت بادگیر یک روش ابداعی ایرانی برای ایجاد فضایی خنک در داخل خانه‌های مناطق کویری بوده که از روزگاران دور با ایجاد تهویه مطبوع، فضای داخلی خانه را برخلاف محیط گرم بیرونی برای اهل خانه خنک و قابل تحمل می‌کرده است.
البته این سازه‌ها در شهرهای مرکزی و جنوب ایران بر حسب ارتفاع و جهت باد مطلوب در انواع مختلفی طراحی و اجرا می‌شوند ولی در این بین بادگیرهای اردکانی که یکی از شاخصه‌های معماری این منطقه از فلات مرکزی ایران است، از سادگی خاصی برخوردار هستند و همین ویژگی آن‌ها را در کانون توجه گردشگران قرار داده است.
بادگیرهای اردکانی در معماری خانه‌های دشت یزد – اردکان به عنوان شاخص و معرف معماری خاص کویر، رخ نمایی میکند به طوری که بادگیر یک سویه اردکانی جزئی جدایی‌ناپذیر در معماری این دشت به شمار می‌رود.
بادگیرهای اردکانی رو به سمت شمال و شمال غربی (بادی که از سمت اصفهان می‌وزد) ساخته می‌شود و از سمت چشمه غرب، شرق و جنوب منفذی ندارد و ساختارشان از لحاظ معماری ساده ولی از نظر اقتصادی مقرون به صرفه است به طوری که فرد می‌توانسته برای هر اتاق یک بادگیر بسازد.
بادگیرهای اردکانی ساده‌ترین نوع بادگیر یک جناحی است و همواره پشت به بادهای شدید و آزار دهنده و فقط در جهت بادهای خنک و نسیم‌های مطبوع شمالی ساخته میشدند و به دلیل نوع طراحی، عملکرد تهویه و تخلیه هوا را انجام می‌دهند.
«عاطفه نیکوگفتار» ناظر پروژه های یزد در صندوق توسعه و احیا با بیان این که بادگیرها معمولا یک تا بیست دهانه دارند، اظهار کرد: در باور مردم بادگیر با دهانه زوج ناشگون است و به ندرت آن را دو دهانه میسازند.
وی افزود: در قدیم ته بادگیر را با تیغه کردن میبستند و اذوقه خود یا انار را در آن انبار میکردند. در خانه هایی که زیرزمین و سرداب دارد بادگیر به کمک سرداب میشتباد و هوای مطبوع و خنک راتامین میکند و از نم و رطوبت آن میکاهد.
به گفته وی، بادگیرها با اشکال مختلف در شهرهای مرکزی و جنوب ایران بر حسب ارتفاع و جهت باد مطلوب، طراحی و اجرا می‌شوند و ابعاد نسبتاً کوچکتر و دارای شکل اولیه‌تری نسبت به سایر انواع خود دارند.
وی درپایان تاکید کرد: انواع این سازه‌های معماری کهن در کشورمان به بادگیرهای یک طرفه اردکانی، بادگیرهای دو وجهی معروف به بادگیرهای کرمانی، بادگیرهای چهارطرفه (معمول در یزد و کرمان)، بادگیرهای چند وجهی (معمولاً هشت وجهی و حتی گاهی مدور) و بادگیرهای چپقی که معمولاً در سیرجان بنا می‌شود، معروف هستند.
انتهای پیام
