به گزارش روابط عمومی «صندوق توسعه صنایع دستی و فرش دستباف و احیاء و بهره برداری اماکن تاریخی و فرهنگی» دکتر شهاب طلایی مدیر عامل صندوق، طی سفر اخیر خود در تیرماه ۱۴۰۲ به قم و اصفهان، از شش بنای تاریخی و فرهنگی در این مناطق بازدید کرد.
دکتر شهاب طلایی شکری و هیئت همراه در این سفر، ضمن برگزاری جلساتی با فرماندار، مدیر کل اداره میراث فرهنگی استان اصفهان، معاون شهرسازی شهرداری، مدیران محلی و اعضای شورای شهر، به گفت‌وگو و حل و فصل مشکلات بناهای «حمام خسرو آقا»، «کاروانسرای گز» و سایر ابنیه تاریخی و فرهنگی این استان پرداخت.
طی این سفر مقرر شد جذب مشارکت مردمی برای بازسازی و مرمت بناهای تاریخی این دو استان که در اختیار صندوق توسعه و احیا است، با سرعت بیشتری رسیدگی شود.
۱- خانه یزدان‌پناه قم، عمارت باشکوه قاجاری
نخستین بنایی که مدیرعامل صندوق در سفر خود از آن بازدید کرد، خانه یزدان‌پناه در شهر قم بود. طی این بازدید، دکتر طلایی از نحوه خدمات‌دهی این خانه تاریخی، دیدن کرد و در مورد مسائل و مشکلات آن با بهره‌بردار این پروژه به گفت‌وگو نشست.
گفتنی است قدمت خانه یزدان‌پناه که در محله باغ پنبه شهر قم قرار دارد، به اواخر دوره قاجاریه و اوایل پهلوی می‌رسد. این عمارت که از نظر معماری، یک نمونه شاخص در معماری ایرانی محسوب می‌شود، در گذشته دارای امکانات متعددی از جمله آب‌انبار بوده که مستقیما به وسیله شبکه‌ای از قنات‌ها، سیراب می‌شده است.
در معماری عمارت یزدان‌پناه همچنین برای خنک کردن فضای داخلی بنا در فصول گرم، از بادگیر استفاده شده است. این بنا که با مدیریت صندوق توسعه و احیا، جهت مرمت، احیا و بهره‌برداری در مدت معین، به بخش خصوصی سپرده شده است، هم‌اکنون با کاربری اقامتی و پذیرایی، میزبان مسافران و گردشگران است. بخشی از این عمارت نیز به موزه صنایع دستی قم اختصاص یافته است که در آن صنایع دستی این شهر از قبیل ظروف سفالی، سنگ‌های قیمتی، تابلوهای منبت‌کاری و لباس‌های محلی جهت بازدید عموم به نمایش گذاشته شده است.
۲- کاروانسرای کوهاب نطنز، بوتیک-هتل زیبا در دل کویر
مدیر عامل صندوق در ادامه سفر، از بوتیک هتل کاروانسرای کوهاب نطنز دیدن کرد و با بهره‌بردار آن به گفت‌وگو پرداخت. لازم به ذکر است بوتیک-هتل کاروانسرای کوهاب در شهر نطنز و در استان اصفهان قرار دارد.
سابقه این عمارت زیبا به دوره صفویان می‌رسد که طی سال‌های اخیر از سوی صندوق، جهت مرمت، احیا و اعطای حق بهره‌برداری به مدت معین، به بخش خصوصی سپرده شده است. بهره‌برداری از هتل بوتیک کوهاب در سال ۱۴۰۱ آغاز شده و از آن تاریخ تاکنون، پذیرای مسافران، گردشگران و کویرنوردان است.
۳- خانه سرهنگ بِخْردی، شکوه معماری ۴۰۰ ساله
مدیر عامل صندوق در ادامه سفر، سری هم به خانه سرهنگ بخردی در شهر اصفهان زد و در جریان وضعیت آن قرار گرفت.
قابل ذکر است که خاندان بخردی‌ها در شهر اصفهان سه خانه دارند که جزو خانه‌های تاریخی و دیدنی شهر به حساب می‌آید و قدیمی‌ترین آن‌ها خانه‌ای است که قدمت ۴۰۰ ساله دارد و در دوران صفویان ساخته شده است. این خانه که در محله سنبلستان واقع است، امروزه به اقامتگاه سنتی تبدیل شده و مانند پلی بین گذشتگان و نسل‌های آینده تلقی می‌شود.
۴- خانه قلی شیران، یادگار معماری عصر قاجار
خانه قلی شیران، یکی دیگر از عمارت‌هایی بود که دکتر طلایی در این سفر از آن بازدید کرد و از نزدیک در جریان آخرین وضعیت آن قرار گرفت.
خانه محمد قلی شیران مربوط به اواخر دوره قاجار و اوایل دوره پهلوی است و که در اصفهان، خیابان چهار باغ پائین، بازارچه حاج محمدعلی، کوچه فشارکی واقع شده است.
این اثر که در تاریخ ۱۰ خرداد ۱۳۸۲ با شمارهٔ ثبت ۹۰۲۱ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است، در دی ماه ۱۳۹۴ با مزایده‌ای که توسط صندوق توسعه و احیاء برگزار شد، جهت مرمت، احیا و بهره‌برداری در مدت معین، به بخش خصوصی سپرده شد و هم اکنون در حال بهره‌برداری است.
۵- کاروانسرای گز، ساخته عصر سلجوقی و بازسازی عصر صفوی
مدیر عامل صندوق، در ادامه سفر از یک کاروانسرای دیگر هم دیدن کرد که کاروانسرای گز نام داشت. این کاروانسرا که قدمت آن به عصر سلجوقیان می‌رسد، در عصر صفوی بازسازی شده است.
کاروانسرای گز در دهستان برخوار، دهستان گز، شمال شهرستان اصفهان واقع شده است. این اثر در تاریخ ۱۱ آذر ۱۳۳۰ با شمارهٔ ثبت ۳۷۹ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده‌است.
در دی‌ماه ۱۳۹۴ کاروانسرای گز با مزایده‌ای که توسط صندوق توسعه و احیاء برگزار شد، جهت مرمت، احیا و بهره‌برداری در مدت معین، به بخش خصوصی سپرده شد.
۶- خانه آبشنگ، نگین جلفای اصفهان
عمارت تاریخی خانه آبشنگ هم در این سفر میزبان دکتر شهاب طلایی بود. خانه تاریخی آبشنگ با شماره ثبت آثار ملی ۱۱۵۴۴ ئر کنار خانه تاریخی عابدیان (خانه صفوی) واقع شده است. این دو خانه در شهر اصفهان، خیابان حکیم نظامی، خیابان خاقانی، حد فاصل خیابان خواجه پطروس و وحید واقع شده است.
هر دوی این خانه‌ها در گذشته، بخشی از یک خانه بزرگتر بوده‌اند که در جریان ساخت‌وسازهای بعدی، اطراف آن محدود شده و به شکل کنونی در آمده است. این خانه دارای دو حیاط مجزا بوده و محدوده دیوارهای جنوبی خانه تا خیابان خاقانی ادامه داشته است. این بنای تاریخی از سوی صندوق توسعه و احیا با کاربری فرهنگی، اقامتی و پذیرایی جهت بهره‌برداری در مدت معین، به سرمایه‌گذار بخش خصوصی سپرده شده است.
رسالت و مأموریت صندوق
لازم به ذکر است جذب مشارکت مردمی در احیای خانه‌های تاریخی، یکی از مهم‌ترین رسالت‌های وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی است که بر عهده صندوق توسعه و احیا گذاشته شده است.
برخلاف برخی فضاسازی‌ها و شیطنت‌های رسانه‌ای، مالکیت آثار تاریخی تا ابد متعلق به دولت است و این آثار قابل انتقال و فروش نیستند. کار اصلی صندوق، «واگذاری حق بهره‌برداری در مدت معین در قبال مرمت و احیای بنا» است و از این طریق با جذب مشارکت و سرمایه‌گذاری مردمی، بناهای در حال فرسایش و تخریب را بازسازی و راه‌اندازی می‌کند.
گزارش تصویری
تصاویر مربوط به این سفر و بازدیدهایی که از اماکن مذکور انجام شده است، در ادامه می‌آید.
